Khác với côn trùng cánh cứng, mối thuộc bộ cánh bằng Isoptera, mối có biến thái không hoàn toàn, chỉ có 3 giai đoạn biến thái là trứng, ấu trùng và mối trưởng thành. Mối là côn trùng có tổ chức xã hội và đàn mối trưởng thành có các đẳng cấp: mối vua, mối chúa, mối lính, mối thợ… mỗi đẳng cấp có các chức năng khác nhau.
Nếu căn cứ vào thức ăn, phương thức lấy thức ăn, nơi ở của mối… thì có thể chia mối phá hoại công trình thành 03 nhóm để thuận tiện cho việc diệt và phòng mối.
Loại 1: Mối gỗ ẩm (còn gọi là mối nhà)
Đại diện cho nhóm mối này là giống mối Coptotermes thuộc họ Rhinotermitidae. Tổ mối các loài này thường có ở dưới mặt đất, có khi ở trong các tấm panen, tổ mối có lien hệ với nguồn nước và đất, không có vườn nấm, mối tiên hóa gỗ trực tiếp dưới sự hỗ trợ của vi sinh vật trong ruột mối. Để phát hiện giống mối này nhờ những đường mui của chúng đắp trên tường hoặc đất được đùn ra từ kẽ nứt, khuyết tật của gỗ, quan sát thấy đường mui màu sẫm, ẩm, thường có mối bên trong đi lại và nếu đường mối khô hoặc bong ra thì ít khi phát hiện có mối bên trong. Ũng có thể dung búa hoặc toovit gõ vào chỗ phát ra tiếng kêu lục bục sẽ dự đoán có mối bên trong.
Loại 2: Mối gỗ khô
Trong nhóm này điển hình là giống mối gỗ khô Crytotermes thuộc họ Kalotermitidae hại gỗ nghiêm trọng. Giống mối gỗ khô làm tổ trong gỗ đã khô và lấy thức ăn trong tổ mà nó sống, tổ mối không có đường mui, không có lien hệ với nước ngầm và đất. Trong tổ mối không có vườn nấm và tiêu hóa gỗ trực tiếp nhờ vi sinh vật trong ruột mối. Lỗ vũ hóa là những lỗ tròn đơn giản, bình thường bịt kín, khi vũ hóa hoặc lúc tống phân ra ngoài mối gậm vứt bỏ chất bịt kín ấy đi.
Dựa vào phân mối thải ra của giống mối này mà chúng ta phát hiện ra giống mối gỗ khô, phân của giống mối này chất lại thành đống như cát, từ đỉnh đống cát này chiếu thẳng đứng lên trên có kiện gỗ ta sẽ phát hiện ra tổ mối gỗ khô. Phân mối là những viên hình tròn, rời nhau như hạt kê, rất dễ phát hiện.
Loại 3: Mối đất
Đại diện của nhóm này là các giống Odontotermes, Macrotermes, Microtermes thuộc họ Termitidae. Các loài trong phân nhóm này thường ăn các loại gỗ đã mục một phần và loại nấm có vườn nấm trong tổ mối, đường mui to có khi liên kết với nhau thành các mảng lớn, tổ mối có nắp phòng đợi bay, tổ mối của nhóm này có khi nằm chìm sâu trong đất nên rất khó phát hiện, có khi mổi lên trên mặt đất hoặc có khi nửa nổi nửa chìm rất dễ phát hiện, trong khi khảo sát chúng ta cần chú ý như sau:
Nếu tổ mối có nắp phòng đợi bay thì tìm và đánh dấu nơi xuất hiện nắp phòng đợi bay, khi cần đào tổ mối này thì từ nắp phòng đợ bay mà đào để tìm đến tổ chính. Chú ý là nắp phòng đợi bay thường xuất hiện vào tháng 2 đến tháng 6, có khi sớm hơn, có khi muộn hơn tùy theo loài và khí hậu từng nơi, cần phải đánh dấu vì sau cơn mưa nắp phòng đợi bay có thể mất đi.